Có một ranh giới rất mong manh giữa sự tự tin và kiêu ngạo, giữa tầm nhìn và ảo tưởng, hay giữa sức hút và tính tự luyến.
Trong thế giới kinh doanh, chúng ta thường có xu hướng tôn sùng vô điều kiện các tỷ phú tự thân—những người như Elon Musk, Steve Jobs hay Peter Thiel—bất kể cách họ hành xử hay tác động xã hội. Thậm chí, những thói quen làm việc không hiệu quả hay hành vi nổi loạn của họ cũng được coi là đáng noi theo.
4 Đặc Điểm Lãnh Đạo Độc Hại Của Các Doanh Nhân Nổi Tiếng
Tuy nhiên, việc mù quáng nghe theo sự dẫn dắt của bất kỳ ai là điều không khôn ngoan. Dưới đây là phân tích 4 đặc điểm lãnh đạo độc hại mà bạn nên tránh xa, dù chúng có xuất phát từ những doanh nhân thành công nhất.
1. Khó Hòa Đồng & Tự Nhận Mình Là Người Có Tầm Nhìn
Thói quen độc hại: Nhiều doanh nhân thành công được ngưỡng mộ vì sự khó tính, thiếu kiên nhẫn, thậm chí là thô lỗ. Luận điểm ngầm là: “Nếu bạn sắc sảo và thiên tài, người bình thường sẽ không hiểu được tầm nhìn của bạn.”
Phân tích sâu: Đây là cách ngụy biện nguy hiểm. Trong hầu hết các lĩnh vực, việc thiếu tôn trọng hoặc đối xử tệ bạc với người khác là con đường dẫn đến thất bại chứ không phải thành công. Những người cực kỳ khó tính thường là những người không thể làm việc được trong môi trường công sở bình thường (unemployable), buộc phải khởi nghiệp riêng.
Nếu “thiên tài” của bạn chỉ có thể bộc lộ khi bạn coi thường hoặc phớt lờ ý kiến người khác, thì có lẽ đó không phải là thiên tài, mà là vấn đề về kỹ năng xã hội.
2. Ngụy Trang Làm Việc Quá Sức Thành Đam Mê (Hustle Culture)
Thói quen độc hại: “Văn hóa hối hả” (Hustle Culture) đã khiến nhiều người tin rằng kiệt sức là một vinh dự, và một tuần làm việc 100 giờ cùng tình trạng thiếu ngủ kinh niên là dấu hiệu của sự nghiêm túc.
Phân tích sâu: Việc đề cao sự kiệt quệ không hề thúc đẩy khả năng phục hồi hay hiệu suất. Nó chỉ đơn giản dẫn đến tầm nhìn hạn hẹp, ra quyết định kém và tiềm ẩn nguy cơ sa sút sức khỏe tinh thần. Thực tế, nhiều nhà sáng lập biểu tượng đã công khai chia sẻ về những khó khăn của họ với tình trạng kiệt sức.
Hy sinh sức khỏe vì công việc không phải là điều cao quý. Đó là một lựa chọn hoàn toàn có thể tránh được nếu nhà lãnh đạo biết cách quản lý đội nhóm và phân bổ nguồn lực hợp lý.
3. Không Tôn Trọng Các Quy Tắc và Chuẩn Mực
Thói quen độc hại: Một số doanh nhân nổi tiếng coi việc “phá vỡ luật lệ một cách liều lĩnh” là đồng nghĩa với sự đổi mới (disruption). Từ trốn thuế, phớt lờ luật lao động, đến thách thức các cơ quan quản lý, họ xem các quy định là phiền toái.
Phân tích sâu: Luật lệ tồn tại là có lý do. Chúng được thiết kế để bảo vệ số đông khỏi quyền lực và đặc quyền của thiểu số. Khi một CEO công nghệ hành động theo cách thách thức pháp luật một cách có chủ đích, chúng ta không nên gọi đó là sự táo bạo mà đúng hơn là đặc quyền và sự thiếu trách nhiệm xã hội.
Lãnh đạo bằng sự liều lĩnh về pháp lý là một rủi ro lớn đối với cả công ty và cộng đồng.
4. Sử Dụng “Là Chính Mình” Như Một Chiến Lược Lãnh Đạo
Thói quen độc hại: Huyền thoại khởi nghiệp cho rằng thành công đến từ việc giải phóng bản thân, bất chấp việc bản thân đó có bốc đồng, thất thường hay khó chịu đến mức nào.
Phân tích sâu: Những nhà lãnh đạo hiệu quả nhất không phải là những người quá minh bạch (over-sharing) mà là những người có nhận thức chiến lược về bản thân. Họ biết cách thích nghi, biết khi nào cần điều chỉnh và phiên bản nào của chính mình là hiệu quả nhất trong một tình huống cụ thể.
Nếu “là chính mình” đồng nghĩa với việc phớt lờ phản hồi, chống lại sự tự điều chỉnh, hoặc giải phóng cảm xúc bất ổn không kiểm soát, thì đó không phải là sự chân thực. Đó là sự nuông chiều bản thân và gây hại cho tổ chức.
Kết luận: Tách biệt Đóng Góp và Tính Cách
Khi ngưỡng mộ các doanh nhân, chúng ta phải học cách tách biệt những đóng góp vĩ đại của họ với tính cách cá nhân. Nếu không, chúng ta có nguy cơ coi những đặc điểm độc hại, thiếu chuyên nghiệp là đáng mong muốn.
Lãnh đạo không chỉ là việc đưa ra quyết định đúng đắn, mà còn là trao quyền cho người khác để họ trở nên tốt hơn. Những nhà lãnh đạo giỏi nhất không thay đổi thế giới bằng cách hy sinh lợi ích của đội ngũ, mà bằng cách đặt ra những tiêu chuẩn cao về cả hiệu suất và đạo đức.
Bạn nghĩ sao, liệu những đặc điểm này có đang được coi là “chuẩn mực” trong môi trường startup của bạn không?
Xem thêm: Người Thuận Tay Trái Có Thực Sự Sáng Tạo Hơn? Sự Thật Khoa Học Đã Lên Tiếng